Benen in opstand

RLS is een neurologische of zenuwaandoening die een oncontroleerbare drang veroorzaakt om je benen te bewegen. Patiënten omschrijven het als een trekkend, pijnlijk, griezelig kruipend gevoel, alsof er naalden in de benen zitten, of alsof er elektrische schokken door de benen razen. De symptomen kunnen veranderen, soms erger en soms milder worden en zelfs verdwijnen. Maar zonder behandeling komen ze vaak terug. De symptomen kunnen optreden als je stilzit, bijvoorbeeld in het vliegtuig of tijdens een autorit, als je in de zetel een boek leest of televisiekijkt en als je neerligt.

De symptomen worden ’s avonds erger en zijn vaak het hevigst vlak voor het inslapen. Dit kan een serieuze impact hebben op je dagelijks leven. Slapeloosheid door constante onrust in je benen kan leiden tot vermoeidheid overdag, concentratieproblemen en stemmingswisselingen. In ernstige gevallen kan het je levenskwaliteit serieus aantasten. De ziekte kan beginnen op elke leeftijd. Bijna 80 procent van de mensen met het rustelozebenensyndroom lijdt ook aan periodieke bewegingen van de ledematen. Dat zijn stuiptrekkingen en schokken van de ledematen die 's nachts ongeveer om de 15 tot 40 seconden optreden.

Oorzaken

We kunnen RLS opdelen in twee types: idiopathische en secundaire RLS. Idiopathisch wil zeggen dat de ziekte een genetische of onbepaalde oorzaak heeft en bij secundaire RLS wordt de aandoening uitgelokt door iets anders.

De exacte oorzaken van RLS begrijpt men nog steeds niet helemaal maar er zijn verschillende factoren die een rol kunnen spelen:

• Genetische aanleg (RLS komt vaker voor in je familie).
• Een tekort aan ijzer.
• Het overbrengen van signalen in je zenuwstelsel is verstoord.
• Zwangerschap: 1 op 5 zwangere vrouwen krijgt last van RLG-S, met de meeste klachten in de 28ste tot 40ste week van de zwangerschap. Meestal verdwijnen de klachten na de geboorte van het kind. Wel krijgen deze vrouwen later in hun leven vaker RLS dan vrouwen die er tijdens de zwangerschap geen last van hadden.
• Onderliggende aandoeningen zoals nierfalen en diabetes en bepaalde medicijnen kunnen RLS veroorzaken of erger maken.

De klachten die je door RLS kan ervaren zijn mogelijk erger als je rookt, veel koffie en/of alcohol drinkt, als je weinig beweegt of overgewicht hebt.

Diagnose en behandeling

Er bestaan geen specifieke testen om te achterhalen of je RLS hebt. Je arts zal uitgebreid vragen stellen over je klachten, die moeten bijvoorbeeld altijd beginnen in rust, krampen krijgen als je in beweging bent is geen RLS! De arts zal ook je benen onderzoeken waarbij hij let op afwijkingen op de huid, de doorbloeding, de gevoeligheid van je benen en spieren. Als de arts vermoedt dat je RLS hebt, zal hij een bloedtest doen om je ijzergehalte, ijzerreserve en nierfunctie te checken.

Als het rustelozebenensyndroom één van de kenmerken is van een andere ziekte of van zwangerschap, dan kunnen de klachten soms verdwijnen wanneer men die andere ziekte behandelt of wanneer de baby geboren wordt. En als je RLS hebt door het gebruik van bepaalde medicijnen, dan zullen de klachten ook verminderen of verdwijnen als je stopt met deze medicatie. RLS komt ook vaak voor door een ijzertekort - iets wat men vaak ziet bij menstruerende meisjes (door bloedverlies) of bij vegetariërs (door te weinig ijzerrijk voedsel). In dit geval kunnen ijzersupplementen soelaas bieden. De arts zal dus eerst en vooral proberen te achterhalen of er een onderliggende oorzaak is. Stop in ieder geval niet op eigen initiatief met medicatie maar informeer je steeds bij je apotheker of arts.

In de andere gevallen kan je jammer genoeg meestal niet genezen van RLS.

Gelukkig kan je door je levensstijl aan te passen de symptomen verminderen:

• Gematigde cardiovasculaire oefeningen (sport waarbij je hartslag en ademhaling de hoogte ingaat zoals lopen, zwemmen, ...) en krachttraining voor het onderlichaam kunnen de symptomen tot 50 procent verlichten, maar wees voorzichtig met extreem zware oefeningen want die kunnen de klachten doen toenemen. En sport niet voor je gaat slapen.
• Beperk het drinken van cafeïnerijke dranken en alcohol, vooral ’s avonds.
• Stop met roken.
• Vermijd suiker en ander voedsel dat de bloedsuikerspiegel doet stijgen.
• Kies voor een gezond slaappatroon, probeer zoveel mogelijk om op hetzelfde uur naar bed te gaan.
• Neem warme baden om je spieren te ontspannen. Of laat je masseren!
• Relaxatietechnieken zoals yoga en meditatie nemen stress weg en kunnen de symptomen doen afnemen en je makkelijker doen inslapen.

In eerste instantie zal men de aandoening proberen te behandelen zonder medicijnen omdat medicatie meestal ook bijwerkingen heeft. Maar als de levensstijlaanpassingen onvoldoende blijken, dan kan je arts geneesmiddelen voorschrijven om de symptomen te verminderen en je slaapkwaliteit te verbeteren.

Dopamine-agonisten worden vaak voorgeschreven voor personen met RLS, maar ze kunnen - vooral in het begin - vervelende bijwerkingen hebben zoals misselijkheid, duizeligheid en slaperigheid en als je ze langer gebruikt kan het RLS soms erger worden. Bij ernstige gevallen van slapeloosheid schrijft de arts soms een licht slaapmiddel voor omdat die ook zorgen voor spierontspanning. Maar zoals jullie wellicht al weten zijn slaappillen verslavend en treedt er al snel gewenning op.

Het belang van begrip en steun

Mensen met het rustelozebenensyndroom hebben soms te maken met onbegrip omdat de aandoening niet altijd zichtbaar is voor hun omgeving. Als je iemand kent in je omgeving met de ziekte, toon dan begrip. Steun, zowel van medische professionals als van de mensen uit de directe omgeving is heel belangrijk voor mensen die leven met RLS.