Bekommerd om broze botten

Vanaf de leeftijd van 40 jaar wordt er meer botweefsel afgebroken dan aangemaakt. Langzaam maar zeker verminderen de dichtheid en kwaliteit, en worden onze botten dus brozer. Bij vrouwen is de menopauze een belangrijke oorzaak van versnelde botafbraak, maar dat hoeft niet meteen reden tot onge​rustheid te zijn! De geleidelijke vermindering van de botsterkte is pas een probleem wanneer een bepaalde grens van botontkalking is bereikt en het risico op een breuk sterk verhoogt. In dat geval spreken we van osteoporose. 

​Een vroege opsporing, aangepaste levensstijl en voldoende inname van calcium en vitamine D verminderen de kans op breuken. Indien nodig kan de huisarts of reumatoloog medicatie voorschrijven om botverlies te beperken. 

Risico op breuken 

Bij mensen met osteoporose zijn de botten zodanig fragiel geworden, dat de kans op een breuk sterk toeneemt. Een eenvoudige val of zelfs een kleine spierinspanning kan dan al leiden tot een breuk. Vaak gaat het om een breuk ter hoogte van de heup, pols of wervels. 

​​​Een wervelbreuk kan leiden tot een onnatuurlijke kromming van de rug of intense rugpijn. Een heupbreuk moet meestal chirurgisch behandeld worden en kan leiden tot blijvende invaliditeit. Nog frappanter: 20% van de mensen die in het ziekenhuis worden opgenomen omwille van een heupbreuk, overlijdt binnen het jaar. De impact van een breuk op oudere leeftijd is dus niet te onderschatten. 

Hoe groot is jouw kans op osteoporose? 

Voorspellen wie osteoporose krijgt en wie niet, is onmogelijk. Wél bestaan er enkele factoren die de kans dat je osteoporose krijgt, vergroten. Dat zijn:

• Oudere leeftijd
• Geslacht (vrouw > man)
• Vroege menopauze
• Familiale aanleg
• Langdurig gebruik van bepaalde geneesmiddelen
• Onvoldoende lichaamsbeweging
• Onvoldoende inname van calcium
• Gebrek aan vitamine D
• Eetstoornissen (anorexia of boulimie)
• Roken
• Alcohol (dagelijks > 2 glazen) 

De Internationale Osteoporosevereniging (IOF) heeft een test ontwikkeld waarbij je aan de hand van enkele vragen kan nagaan of je een verhoogde kans op osteoporose hebt. Dat heet de ‘Risk Test Osteoporose’. Indien je dat wenst, kan je vragen aan je apotheker om jou die vragenlijst te bezorgen. Indien daaruit blijkt dat je risico op osteoporose verhoogd is, kan je terecht bij je arts voor een diagnose en eventuele behandeling (zie verder).​

​Heb je osteoporose? 

Heb je een verhoogde kans op osteoporose, dan is het zinvol om via een onderzoek na te gaan of je werkelijk osteoporose hebt. De diagnose wordt gemaakt aan de hand van een botdensitometrie of botmeting. Dat is een pijnloos onderzoek van amper een kwartiertje, waarbij de dichtheid van je botten wordt gemeten op basis van een röntgenfoto. 

Behandelen

“Beter voorkomen dan genezen,” is uiteraard ook voor osteoporose van toepassing. Een gezonde levensstijl van jongs af aan, met een gezonde voeding rijk aan calcium, voldoende lichaamsbeweging en een regelmatige blootstelling aan zonlicht helpen je om zo veel mogelijk botmassa te bereiken. 

Osteoporose zelf kan worden behandeld met geneesmiddelen als de botontkalking ver gevorderd is. Vaak worden bisfosfonaten voorgeschreven: die geneesmiddelen genezen osteoporose niet, maar kunnen er wel voor zorgen dat de botafbraak minder snel evolueert. 

Bisfosfonaten vragen een nauwkeurige inname: zo neem je ze best zittend of staand in (niet liggend!), met een groot glas plat water, minstens een halfuurtje voor je eet, calcium inneemt en eventuele andere medicatie inneemt. Enkel zo werken ze optimaal. De huisapotheker zal daarover uitgebreid advies geven wanneer die medicatie wordt opgestart.

Pijnlijke tanden

Pijn in de mond? Bisfosfonaten kunnen uitzonderlijk tandproblemen veroorzaken. Een goede mondhygiëne is dan ook noodzakelijk! Bij pijn of zwelling in de kaak, zweren in de mond, gevoelloosheid of het loskomen van een tand, is het aanbevolen om zo snel mogelijk een tandarts te raadplegen. 

Bescherm je botsmassa!​​ 

De sleutel(s) tot sterke botten? Calcium, vitamine D, voldoende bewegen, regelmatige blootstelling aan de zon, niet roken en de alcoholinname beperken! 

Calcium

Calcium is een essentieel onderdeel van onze botten. Behaal je dagelijkse dosis van 1200 mg uit een calciumrijke voeding: zuivelproducten zoals yoghurt, melk of kaas (of plantaardige producten verrijkt met calcium), groene groenten (bv. spinazie, kool, tuinkers), amandelen en hazelnoten, zalm of sardines uit blik… 

 Vitamine D 

Deze vitamine maak je zelf aan via je huid, maar je hebt er wel voldoende zonlicht voor nodig - wat zeker in de winter niet evident is. Je dagelijkse dosis haal je in principe uit een halfuurtje in de buitenlucht met gezicht en handen onbedekt. 

Bij zware tekorten kan een supplement van calcium en vitamine D vereist zijn. Vaak worden ze gecombineerd aangeboden in een bruis- of kauwtablet. BEWEGING De gezondheidsvoordelen van voldoende beweging zijn talrijk! In dit geval bevordert beweging de aanmaak van jonge en gezonde botten. Ga dagelijks een halfuurtje wandelen buiten: zo heb je meteen je dagelijkse portie beweging én vitamine D voor mekaar! Geef alleszins de voorkeur aan activiteiten waarbij de botten het lichaam ondersteunen, zoals wandelen, joggen, gewichtheffen, touwspringen of dansen. Lichaamsbeweging verbetert overigens ook het evenwicht en de spiersterkte, en vermindert dus het risico op valpartijen en breuken. 

Roken en alcohol 

Botontkalking wordt in de hand gewerkt door roken en alcoholgebruik. Stoppen met roken en het aantal alcoholische dranken beperken, zijn dan ook aangeraden.​

Tot slot …

 is het bij osteoporose ook belangrijk om aan valpreventie te denken: vermijd losse kabels, verwijder losliggende tapijtjes, gebruik een antislip badmat, en dergelijke meer.

Tip 

Een botdensitometrie wordt één keer per 5 jaar terugbetaald aan personen die reeds een breuk opliepen, vrouwen vanaf 65 jaar van wie een familielid een gebroken heup heeft en personen met bepaalde risicoaandoeningen​.