Wat houdt je recht op geïnformeerde toestemming in?

Uit een bevraging van het Vlaamse Patiëntenplatform blijkt dat veel mensen niet precies weten wat dit recht inhoudt, terwijl het één van de negen patiëntenrechten is. Als het over jouw gezondheid gaat, zit jij achter het stuur. Je zorgverlener is een betrouwbare copiloot: samen stippelen jullie de beste route uit naar optimale zorg.

Maar als patiënt heb je het laatste woord. Jij beslist dus zelf of je een medische handeling toelaat. Zonder jouw toestemming mag geen enkele handeling worden opgestart, voortgezet of stopgezet. Niemand kan jou verplichten om een behandeling te ondergaan.

Wat betekent ‘geïnformeerde’ toestemming?

Toestemming geven is één ding, maar die moet ook geïnformeerd zijn. Dat betekent dat je zorgverlener je vooraf duidelijke en volledige informatie moet geven. Denk aan: het doel van de behandeling, hoe dringend ze is, hoelang ze duurt, mogelijke nevenwerkingen of risico’s, alternatieven, de financiële gevolgen, enzovoort.

Alleen als je goed geïnformeerd bent, kan je een bewuste en vrije keuze maken.

Ook voor het delen van jouw gezondheidsgegevens

Je toestemming is niet enkel vereist voor medische handelingen, maar ook om zorgverleners die je behandelen toegang te geven tot jouw gezondheidsgegevens via onlinesystemen. Zo kunnen zij beter samenwerken en jou gerichter helpen. In het artikel ‘Hoe en waarom je gezondheidsgegevens veilig delen’ lees je daar meer over.

Je toestemming kan ook stilzwijgend zijn

Toestemming hoeft niet altijd expliciet te zijn. Soms geef je die stilzwijgend, bijvoorbeeld wanneer je vanzelf je arm uitsteekt nadat de arts vraagt om een bloedstaal. Toch blijft de regel: jouw toestemming is altijd vereist.

Je mag je toestemming op elk moment weigeren of intrekken. De zorgverlener moet je dan uitleggen wat de gevolgen daarvan kunnen zijn, maar je beslissing moet altijd worden gerespecteerd.

Wat als je niet in staat bent om toestemming te geven?

Soms is het niet mogelijk om toestemming te vragen, bijvoorbeeld wanneer je bewusteloos raakt na een ongeval. In zo’n geval zullen zorgverleners onmiddellijk alle noodzakelijke behandelingen opstarten, altijd met jouw gezondheid als uitgangspunt.

En wat als je door een aandoening zoals dementie niet meer in staat bent om zelf te beslissen? Dan kan je nu al vastleggen welke behandelingen je in zo’n situatie niet meer wil – zoals geen reanimatie of kunstmatige voeding. Dat doe je met een schriftelijke negatieve wilsverklaring.

Meer weten?

Lees dan het artikel ‘Ken je patiëntenrechten!’ op de website van het Vlaamse Patiëntenplatform.